Wyciągi spalin

Światowa Organizacja Zdrowia określiła spaliny z silników Diesla jako bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Powodują one zwroty i bóle głowy, nudności oraz podrażnienia oczu. Wyciągi spalin w warsztacie powinny działać bez zarzutu.

Szczególnie w okresie zimowym sprawnie działające wyciągi spalin są ważnym elementem utrzymania czystości powietrza w warsztacie. Wietrzenie pomieszczenia warsztatowego przez otwarte okna czy drzwi powoduje wychłodzenie i straty finansowe związane z koniecznością ponownego nagrzania wnętrza hali. Stosowanie wyciągów spalin jest obowiązkowe w warsztatach samochodowych, natomiast na stacjach kontroli pojazdów oprócz indywidualnych wyciągów spalin powinna być zainstalowana wentylacja nawiewno-wywiewna zapewniająca dodatkową, awaryjną wymianę powietrza oraz alarmowy czujnik nadmiernego stężenia tlenku węgla uruchamiający automatycznie wentylację.

Rodzaje wyciągów spalin

W zależności od przeznaczenia obiektu i rodzaju obsługiwanych pojazdów wyciągi spalin można podzielić na:
- wiszące, tj. proste - pojedyncze, podwójne lub bębnowe,
- instalacje kanałowe, tj. podsufitowe lub podpodłogowe.

Wyciągi spalin mogą być stacjonarne lub przejezdne. Wyciągi przejezdne stosuje się przy ścieżkach diagnostycznych, gdy pojazd jest w ruchu. W małych warsztatach najczęściej stosuje się wyciągi indywidualne – pojedyncze/podwójne lub bębnowe. W warsztatach dużych stosuje się centralną instalację odprowadzania spalin za pomocą systemu przewodów wentylacyjnych z podłączonymi punktami wyciągowymi lub system szynowy.

Wyciągi indywidualne

Pojedyncze lub podwójne wyciągi spalin stosuje się dla pojazdów niebędących w ruchu w małych warsztatach. Wyciąg składa się z wentylatora oraz przewodu/przewodów elastycznych zakończonych ssawkami. Ich kształt zależy od typu pojazdu - osobowy/ciężarowy/dla pojazdów ratowniczo-gaśniczych.

Odciąg dla pojazdów ratowniczo-gaśniczych standardowo jest wyposażony w układ automatycznego wypięcia ssawki z elektromagnesem. Elastyczne przewody odciągające spaliny są podwieszone linką do ręcznego podwieszania lub podciągane do góry za pomocą tzw. balanserów. Podwieszanie za pomocą balanserów jest wygodniejsze w obsłudze. Wentylator wyciągowy może być mocowany do ściany lub słupa, a wylot podłącza się do przewodu odprowadzającego spaliny na zewnątrz budynku. Chcąc obniżyć poziom hałasu w hali warsztatowej, wentylatory montuje się na dachu. Zaletą indywidualnego, bębnowego wyciągu spalin jest samoczynne nawijanie się elastycznego przewodu wyciągowego na bęben, którego obrót zapewnia sprężyna lub silnik elektryczny sterowany pilotem. Do króćca ssawnego wentylatora podłączony jest przewód elastyczny, a do króćca tłocznego wentylatora – przewód wyprowadzający spaliny na zewnątrz.

Wadą wyciągów indywidualnych jest przyporządkowanie ich do stacjonarnych stanowisk naprawczych. Dlatego w warsztacie często stosowany jest przenośny wyciąg spalin, którego wentylator znajduje się na wózku umożliwiającym jego przemieszczanie.

W typowym rozwiązaniu wentylator ma króciec ssawny z możliwością regulacji jego położenia, który należy ustawić jak najbliżej rury wydechowej. Stąd rozwiązanie to nie obsługuje wszystkich typów pojazdów. Do króćca wylotowego wentylatora podłączony jest elastyczny przewód odprowadzający spaliny na zewnątrz.

Do dużych, wielostanowiskowych warsztatów zalecane są centralne systemy odprowadzania spalin.

Podsufitowa instalacja kanałowa

W centralnej, podsufitowej instalacji odprowadzania spalin punkty wyciągowe instalowane są przy stacjonarnych stanowiskach serwisowych. Mogą to być elastyczne przewody z balanserami lub wygodniejsze – bębnowe. Ze względu na opory przepływu powietrza i wytwarzany hałas nie zaleca się stosowania zbiorczych kanałów powietrznych o przekroju kwadratowym lub prostokątnym. Z tych względów optymalne są przewody o przekroju okrągłym, w miarę możliwości skręcające pod jak najmniejszym kątem.

System szynowy

Odmianą podsufitowej instalacji kanałowej jest system szynowy. Szyna, umocowana pod sufitem wzdłuż lub w poprzek stanowisk serwisowych, jest jednocześnie przewodem odciągowym spalin i prowadnicą dla poruszającego się po niej wózka z kształtką, do której przymocowany jest przewód elastyczny. Tor jezdny wózka i przewód odciągowy spalin są odseparowane. System szynowy ma wiele zalet – wózek z przewodem elastycznym może przemieszczać się wraz z jadącym pojazdem, a jeśli zastosujemy ssawkę samowyczepną odłączy się ona od rury wydechowej po wyjechaniu pojazdu z warsztatu. Na końcu szyny umieszczone są ograniczniki zatrzymujące wózek w krańcowych położeniach. Istnieją też rozwiązania z torem powrotnym wózka (dla ścieżek diagnostycznych). Na jednej szynie może pracować kilka wózków i w zależności od potrzebnego wydatku instalacji, przewód odciągowy łączy się z jednym lub kilkoma wentylatorami.

Instalacja kanałowa podpodłogowa

Centralna instalacja do odprowadzania spalin zamontowana pod posadzką warsztatu jest wygodna dla mechaników, jednak ze względu na koszty, można ją zrealizować podczas budowy nowego obiektu. Stosuje się trzy rozwiązania systemu:
1 - automatyczny, który ma system przepustnic sterowanych siłownikami i jest stosowany w bardzo dużych halach,
2 - z przewodem elastycznym chowanym w kanale pod posadzką – bardzo wygodne rozwiązanie, ale jego wadą jest ograniczona średnica przewodu elastycznego i rozmiarów ssawki, co wynika z wielkości kanału; zalecany dla mniejszych warsztatów,
3 - z przewodem elastycznym podłączanym do gniazda przyłączeniowego w podłodze – w tym rozwiązaniu można stosować dowolną średnicę przewodów elastycznych i wielkości ssawek, zaletą jest możliwość wykorzystania jednego przewodu elastycznego do kilku stanowisk. Mechanik może podłączyć przewód do gniazda, przy którym aktualnie stoi samochód.

Wydatek wyciągu spalin

Ze względów bezpieczeństwa, instalację wyciągu spalin do potrzeb danego warsztatu powinien zaprojektować specjalista. Rad udzielają też pracownicy producentów instalacji wyciągowych. Podajemy więc ogólne informacje, na które warto zwrócić uwagę:
• minimalny wymagany strumień objętości spalin usuwanych przez wyciąg miejscowy można policzyć ze wzoru: V = Vh • n • 0,0363 • 1,25 (m3/h), gdzie: V (m3/h) – strumień objętości spalin usuwanych przez wyciąg, Vh (l) - pojemność skokowa silnika pojazdu, n (obr./min) – prędkość obrotowa silnika pojazdu.
• zgodnie z zaleceniami Instytutu Transportu Samochodowego dla pojazdów o DMC pow. 3,5 t. minimalny strumień objętości usuwanych spalin powinien wynosić 1300 m3/h, a minimalna średnica przewodu odciągu spalin – 150 mm,
• Europejskie Stowarzyszenie Wyposażenia Warsztatów (EGEA) zaleca, by minimalny strumień objętości spalin usuwanych przez wyciąg miejscowy dla silników o pojemności skokowej pow. 16 l wynosił:
- dla maksymalnej prędkości obrotowej silnika 1300 obr./min – 1000 m3/h (praca normalna),
- dla maksymalnej prędkości obrotowej silnika 2500 obr./min – 1800 m3/h (test spalin),
• minimalna odporność termiczna przewodów elastycznych i urządzeń mocujących wyciąg do rury wydechowej powinna wynosić 150°C.